Đèo Hải Vân là ranh giới tự nhiên giữa hai tỉnh Thừa Thiên – Huế và Đà Nẵng. Đứng ở di tích Hải Vân Quan có độ cao 500 m so với mực nước biển, du khách có thể nhìn thấy toàn bộ TP Đà Nẵng uốn lượn dọc bờ biển, lại có thể trông về cù lao Chàm, cảng Tiên Sa…

Trong khi đó, hướng mắt về phía Thừa Thiên – Huế, du khách sẽ thấy con đường ngoằn ngèo ở lưng chừng núi. Phía xa là những khóm mây bay lượn trên những ngọn cây.

Hải Vân Quan nằm ở phía Bắc TP Đà Nẵng, đi theo quốc lộ 1 chừng 25 km. Cung đường đèo hiểm trở từng nổi tiếng trong giới đi phượt này từ khi có hầm Hải Vân trở nên vắng và dễ đi hơn, do không còn nhiều ôtô qua lại.

Dừng chân ngay dưới đường quốc lộ, leo bộ hơn 30 bậc tam cấp, du khách sẽ gặp cổng thành với 3 chữ Hải Vân Quan. Thành quách xưa giờ vẫn còn nhiều di tích có giá trị, dù không ít trong số đó đã bị phá hủy bởi bom đạn, thời gian và con người.

Từ trên cao nhìn xuống, TP Đà Nẵng nhỏ lại, được bao quanh là biển cả mênh mông. Còn nếu xuất phát từ hướng Thừa Thiên – Huế, để đặt chân lên Hải Vân Quan bạn phải trải qua 3 đèo Phước Tượng, Phú Gia và Hải Vân. Mỗi sáng sớm hoặc chiều tối, toàn bộ khu vực này được bao phủ bởi lớp mây bồng bềnh bay lượn.

Khi hoàng hôn buông xuống, nhiệt độ trên đỉnh đèo Hải Vân xuống thấp, khoảng 15 độ C. Đây là lúc thích hợp nhất để du khách thư thái ngắm nhìn những khóm mây bay lượn quanh sườn núi.

Màn đêm buông xuống, từ đỉnh Hải Vân du khách có thể ngắm toàn cảnh vịnh Lăng Cô hoặc TP Đà Nẵng về đêm.

Trên đèo Hải Vân chưa có điện, nên vào ban đêm hầu như bị bao trùm trong bóng tối. Tuyến đường quanh co từ Đà Nẵng ra Huế và ngược lại cũng ít người qua lại.

Ngay trên đỉnh đèo, những cửa đèo và thành lũy đắp ngang vẫn còn dấu vết. Cửa trông về phủ Thừa Thiên có ba chữ: Hải Vân Quan. Cửa trông xuống Quảng Nam có dòng chữ “Thiên hạ đệ nhất hùng quan” (theo sử sách còn ghi lại thì đây là những dòng chữ do vua Lê Thánh Tôn đề tặng khi dừng chân ngắm cảnh nơi này).

Trải qua bao năm thăng trầm của lịch sử, những bức tường của thành lũy được bao phủ bởi những lớp rêu xanh.

Ngày nay, Hải Vân Quan đang trở nên điểm du lịch thu hút du khách trong và ngoài nước. Đến đây, ngoài việc thưởng thức vẻ đẹp hoang sơ của núi rừng, du khách còn có cơ hội để ghi lại những khoảnh khắc tuyệt đẹp về thiên nhiên với những làn mây bay lượn mỗi khi hoàng hôn buông xuống.